Atlarda Parazitle Mücadele

At sahipleri olarak atımızın nasıl göründüğüne, tüylerinin parlaklığına veya kas yapısına odaklanmayı severiz. Ancak atımızın sağlığını ve performansını en çok tehdit eden unsurlar genellikle gözle göremediğimiz yerlerdeki parazitlerdir. Bu parazitlerle mücadele, ilaç direnci, FWEC testi ve doğru ilaçlama yöntemleri hakkında bilmeniz gereken her şey bu yazımızda. İyi okumalar dileriz.

1. Parazitler Atlara Nasıl Bulaşır? 

Birçok at sahibi, atının diğer atlarla temas ettiğinde parazit kaptığını düşünür. Oysa gerçek düşman genellikle atınızın kendi otladığı meradır. Atlarımıza bulaşan solucanlar, meralarındaki otlardan veya kirli samanlardan yutularak bulaşır. Bir kırmızı solucan, dışkı yığınındaki bir yumurtadan sadece beş gün içinde larva aşamasına geçebilir.

1.1 Parazit Yaşam Döngüsü Hangi Sırayla İşler?

1. Dışkı ile Başlar: Parazitli bir at, dışkısıyla milyonlarca mikroskobik parazit yumurtasını meraya bırakır.
2. Larvaya Dönüşüm: Uygun sıcaklık ve nemde, bu yumurtalar çatlar ve larvalar çıkar.
3. Pusu Kurma: Larvalar, sabah çiyinden veya yağmurdan faydalanarak otların yapraklarına tırmanır ve orada bekler.
4. Yutulma: Atınız otlarken, otla birlikte bu larvaları da midesine indirir.
   

1.2 Parazitlerin Farklı Yayılma Yolları

• Strongiller (Kıl Kurtları): Yukarıdaki “ot-dışkı” döngüsünü kullanırlar. Özellikle aşırı otlatılmış, otların kısaldığı meralarda atlar mecburen köke yakın (larvaların yoğun olduğu) kısımları yerler ve risk artar.
• Bot Sineği (Mide Kurtları): Bunlar farklı çalışır. Sarımsı yumurtalarını atın ön bacaklarına ve omuzlarına yapıştırırlar. At kaşınırken bu yumurtaları yalar ve larvalar ağız yoluyla mideye ulaşır.
• Şeritler: Aracı olarak akarları kullanırlar. Meralarda yaşayan çok küçük “oribatid akarları” şerit yumurtalarını yer. At otlarken bu akarları yuttuğunda enfekte olur.
• Askaritler: Yumurtaları dış ortamda inanılmaz derecede dayanıklıdır. Toprakta veya ahır duvarlarında yıllarca canlı kalabilirler; bu yüzden bir tay, o ahırda yıllar önce yaşamış başka bir atın bıraktığı yumurtadan bile enfekte olabilir.

Özetle: Atınız kendi yemeğini (otunu), kendi tuvaletiyle (dışkısıyla) aynı yerden yediği ve yaşadığı alan yeteri şekilde temizlenmediği sürece risk her zaman vardır.

2. Atlarda Bulunan Parazit Türleri Nelerdir?

Atlarda çeşitli seviye ve miktarlarda iç parazit normal olarak görülebilmektedir. Düşük sayılardaki parazitler küçük problemlere yol açarken belli sayılara ulaştıklarında ciddi verim/performans ve sağlık problemlerine hatta sancı ve ölüme yol açarlar. Atların bağırsak ve diğer organlarına (larva göçü sırasında) zarar verirler.

2.1 En Tehdit Edici Parazit Türleri Hangileridir?

• Küçük Strongiller (Small Strongyles): Yetişkin atlarda en sık görülen parazittir. Bağırsak duvarına gömülüp “kış uykusuna” (kist formuna) yatabilirler. Bu dönemde ilaçlardan etkilenmezler ve bahar aylarında topluca uyanarak ciddi ishal ve kilo kaybına yol açabilirler.
• Büyük Strongiller (Kan Kurtları): Sayıları az olmakla birlikte en tehlikeli olanlardır. Larvaları atın kan damarları içinde göç ederek organlara giden kan akışını bozabilir.
• Askaritler (Yuvarlak Solucanlar): Özellikle taylar ve genç atlar için büyük risktir. Boyları 30 cm‘ye kadar ulaşabilir ve ince bağırsak tıkanıklıklarına neden olabilirler.
• Şeritler (Tapeworms): Sindirim sisteminin birleşme noktalarında kümelenerek sancıya neden olurlar. Dışkı testlerinde tespit edilmeleri zordur.

At yetiştiriciliğinde parazitlerle mücadele ihmal edilmemesi ve düzenli sürdürülmesi gereken bir uygulamadır. Bunun için de hangi parazitlerin var olduğunun bilinmesi daha doğru bir mücadeleyi sağlamaktadır.

3. Parazitler Eskisi Gibi Zayıf Mı?

Eskiden her iki ayda bir atlara rastgele parazit ilacı (antihelmintik) verilirdi. Ancak bu aşırı kullanım parazitlerin ilaçlara karşı bağışıklık kazanmasına neden oldu. Tıpkı insanlardaki antibiyotik direnci gibi, atlarda da artık bazı ilaçlar parazitleri öldürmüyor. Bazı parazit türleri çok dirençli hale gelmiş ve solucan ilaçlarının tedavilerine adapte olmuştur. Bu durum özellikle askaritler ve küçük strongiller için endişe vericidir.

Yeni stratejimiz artık “az ama öz ilaçlama” olmalıdır.

4. Parazit Tedavisi İçin Hangi Testler Yaptırılmalıdır?

Atların önemli miktarda iç parazit yükü geliştirme riskini azaltmak için, her ahır ve/veya at sahibinin sürdürülebilir bir mera yönetimi planını takip etmesi, düzenli olarak dışkı kurdu yumurtası sayımı (FWEC) ve tükürük testi yaptırması ve kullandığımız ilaçlara karşı kurtların geliştirdiği direnci durdurmaya yardımcı olmak için hedefli solucan tedavisi uygulaması gerekir.

4.1 FWEC Testi Nedir? (Fecal Worm Egg Count)

Veteriner hekimin mikroskop kullanarak atın dışkısındaki parazit yumurtalarını saydığı laboratuvar testidir. Bu test, atın vücudundaki parazit yoğunluğunu ölçer ve ezbere ilaç vermek yerine, ahırda bulunan atlardan sadece ihtiyacı olanın tedavi edilmesini sağlar.

Araştırmalara bakıldığında bir ahırdaki parazit yumurtalarının %80’ini, atların sadece %20’si saçar.

• Düşük Saçıcılar (Low Shedders): Atların çoğu böyledir, bağışıklık sistemleri güçlüdür ve sık ilaca ihtiyaç duymazlar.
• Yüksek Saçıcılar (High Shedders): Sürekli yumurta saçarak merayı kirleten gruptur. Mücadele asıl bu atlara odaklanmalıdır.

Veteriner hekiminizle yapacağınız bir FWEC testi, hangi atın ilaca ihtiyacı olduğunu size söyler.

5. Parazitlere Karşı Alınabilecek Önlemler?

Birçok veteriner hekim, ilaca olan bağımlılığı azaltmak için şu “ilaçsız” yöntemleri öneriyor:

• Gübre Temizliği (Poo-picking): Meralardaki ve padoklardaki gübreleri haftada en az iki kez toplamak, parazit larvalarının otlara bulaşmasını engeller.
• Aşırı Otlatmadan Kaçının: Parazit larvaları genelde otların köke yakın ilk 10 cm’lik kısmında bulunur. Otlar çok kısaldığında atlar mecburen bu riskli bölgeyi yer.
• Gübreyi Kompostlayın: Taze gübreyi asla meralara yaymayın. Gübre iyice kompostlandığında (yandığında) oluşan yüksek ısı, parazit yumurtalarını öldürür.

6. Atlar Doğru Şekilde Nasıl İlaçlanmalıdır?

• Atınıza doğru dozu verdiğinden emin olmak için solucan ilacı vermeden önce onu tartın. Tam kilosunu öğrenmek için bir tartı köprüsü kullanabilirsiniz, ancak bir tartı şeridi kullanmak size yeterince iyi bir tahmin verecektir. Bir tartı şeridi kullanıyorsanız, şeritte gösterilen ağırlığa %10 eklemelisiniz.
• Atınızın boğazından tüm solucan ilacı geçtiğinden emin olun. Solucan ilacı verdikten sonra, tükürmesini önlemek için başını yukarı kaldırın. Atınız az miktarda bile tükürürse, alınan doz gerekenden önemli ölçüde düşük olabilir. Bu, direnç riskini artırır.
• İlaçlar, atınıza yalnızca veteriner hekimler tarafından reçete edilmelidir. At sahipleri kendi başlarına ilaç kullanımı konusunda karar vermemeli ve uygulamamalıdır.

Sonuç

“Parazitsiz at” yoktur, ancak “kontrol edilebilir parazit” vardır. Amacımız atın içindeki tüm parazitleri sıfırlamak değil, onları atın sağlığına zarar vermeyecek seviyede tutmaktır. Veterinerinizle konuşun, test yapın ve takvime değil, bilimsel araştırmalara dayalı bir program oluşturun.

---

Kaynakça

World Horse Welfare. (n.d.). Worms: How to control them in horses. Erişim adresi: https://www.worldhorsewelfare.org/advice/worms-how-to-control-them-in-horses

University of Minnesota Extension. (n.d.). Controlling and treating parasites: Your horse. Erişim adresi: https://extension.umn.edu/horse-health/controlling-and-treating-parasites-your-horse

Oklahoma State University Extension. (n.d.). Common internal parasites of the horse. Erişim adresi: https://extension.okstate.edu/fact-sheets/common-internal-parasites-of-the-horse.html

Penn State Extension. (n.d.). Prevalent parasites: Common types of equine internal parasites. Erişim adresi: https://extension.psu.edu/prevalent-parasites-common-types-of-equine-internal-parasites

Marka Tatcilik. (n.d.). Kopyası kopyası test 3’ü temize hoş geldiniz. Erişim adresi: https://www.markatatcilik.com/post/kopyas%C4%B1-kopyas%C4%B1-test-3-si-temi-ze-ho%C5%9F-geldi-ni-z

At Bilimleri Dergisi. (n.d.). Atlarda ilaç kullanımı. Erişim adresi: https://www.atbilimleridergisi.com.tr/atlarda-ilac-kullanimi/

Aypak, S. (2013). Farklı yetiştirme koşullarında bulunan atlarda helmintolojik araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 152–155.

---

Max Scala At Yemleri ürünlerini inceleyebilirsiniz:

• Pony At Yemi
• Mix 16 At Yemi
• Performans At Yemi
• Balancer At Yemi
• Aygır At Yemi
• Konkur At Yemi

---

At sağlığı ve beslenmesi hakkında diğer içeriklerimize de göz atabilirsiniz:

• Atlarda Bağırsak Sağlığı Nasıl Anlaşılır? – MaxScalaAkademi
• Balancer At Yemi ve At Beslenmesinde Doğru Oranlar – MaxScalaAkademi
• At Terapisi (Hipoterapi) Nedir? – MaxScalAkademi
• Atlar Neden Ayakta Uyurlar? Atlarda Uyku – MaxScalaAkademi
• Atlarda Yemlik ve Suluk Hakkında Dikkat Edilmesi Gerekenler – MaxScalAkademi
• Atların Genel Özellikleri – MaxScalAkademi
• Atlarda Çevre Şartları – MaxScalAkademi
• Yarış Atı Irkları ve Özellikleri: En Hızlı At Hangisi? – MaxScalAkademi
• At Fizyolojisi – MaxScalAkademi

---

Max Scala At Yemleri;
Yem sanayinde 17 yılı aşkın deneyimi ve birikimiyle, dünya standartlarında pişirme teknolojisi ve yüksek kaliteli hammaddeler kullanarak mükemmel rasyonlar üretmektedir. Ürünlerimiz, Türkiye’nin en güvenilir TÜBİTAK laboratuvarlarında kapsamlı testlere tabi tutulmakta, böylece her zaman yüksek kalite ve güvenilirlik sağlanmaktadır.

Atçılık sektöründe 27 yıllık köklü tecrübemizi, yem sanayindeki derin bilgimizle birleştirerek, GMP ve ISO kalite belgeleriyle onaylanmış üstün ürünler sunuyoruz. Dünya genelindeki atçılık camiasına hizmet eden ürünlerimiz, sektörün gelişimine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Max Scala olarak, sektördeki engin tecrübemiz ve kaliteli üretim anlayışımızla, her zaman en yüksek standartları hedefliyor ve müşterilerimize en iyi hizmeti sunmak için sürekli olarak çalışıyoruz.